W poszukiwaniu źródła „totalnego”. Najważniejsze kierunki badańnad testamentami ludności miejskiej w XIII–XVIII w.

Przez wprowadzenie do tytułu określenia „źródło totalne” autorka przywołuje nieco dziś zapomniane, fundamentalne znaczenie historyków ze szkoły „Annales” w skierowaniu badań nad testamentami i z testamentami na tory seryjnej historii mentalności (histoire sérielle des mentalités). Ze źródła interesującego niemal wyłącznie historyków prawa i biografów stały się one dokumentacją uniwersalną, niezbędną w studiach z zakresu „nowej historii” społecznej, gospodarczej, kultury. W artykule najwięcej uwagi poświęcono najważniejszym studiom z lat siedemdziesiątym i osiemdziesiątym XX w., których kwestionariusze i metodę kwantytatywną powielają do dziś mediewiści i historycy wczesnej nowożytności: Michela Vovelle’a, Piété baroque et déchristianisation: les attitudes devant la mort en Provence au XVIIIe siècle. Les attitudes devant la mort d'après les clauses des testaments (1973) i Jacques’a Chiffoleau, La comptabilité de l'au-delà. Les hommes, la mort et la religion dans la région d'Avignon à la fin du Moyen Age (vers 1320-vers 1480) (1980). Autorka rozważa ich znaczenie i oddziaływanie w kontekście lansowanej przez „annalistów” (P. Chaunu, F. Braudel) metodologii historii seryjnej oraz szczytowych osiągnięć historii mentalności dotyczących historii śmierci. Druga problematyka, którą podejmuje autorka, to będąca przedmiotem nowych studiów badaczy anglo-amerykańskich kultura materialna renesansu (głównie włoskiego). Bliżej omawia także mające stosunkowo długą tradycję badania nad legatami oraz gender turn coraz wyraźniejszy w nich (i generalnie w studiach nad testamentami). Przedstawiając bardzo szkicowo badania nad testamentami miejskimi niemieckimi, polskimi i czeskimi zwraca uwaga na znaczenie w nich kwestii źródłoznawczych (forma i język, uwierzytelnienie i rejestracja testamentów). Osobny akapit poświęca skrajnie sceptycznemu stanowisku Martina Nodla co do potencjału badawczego metody kwantytatywnej (w odniesieniu do testamentów z miast czeskich), która nie przystaje do dokumentacji, której w tej części Europy późnośredniowiecznej nie można uznać ani za masową, ani za społecznie reprezentatywną